NLP
İLE TUVALETE GİTMEK...
NLP NEDİR? NE DEĞİLDİR?
"NLP" İngilizce "Neuro-Linguistic
Programming" ifadesinin
baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Her nedense bu
ifadeyi Türkçe'leştirmeye çalışan birileri "Sinir
Dili
Programlaması" diye tercüme etmişler. Açıkçası
bu Türkçe açıklama bana hiçbir şey ifade etmiyor.
İnternette biraz dolaşıp baktım. Anladığım kadarıyla
bu Türkçe ifade bu işle uğraşanlara da birşey ifade etmiyor
ki, hepsi de web sitelerinde "'Neuro-Linguistic
Programming' ifadesinin Türkçe'si
‘Sinir
Dili
Programlaması'dır" diyor, ama bu ifadenin
Türkçe'sinin kısaltması olan "SDP"yi değil de hala İngilizce
ifadenin kısaltması olan "NLP"yi
kullanıyorlar.
Bilmiyorum, belki de "NLP" ifadesinde bir
mistiklik oluşturmaya ve
çekiciliğini artırmaya çalışıyorlar.
Bugüne kadar "NLP" ile ilgili hiçbir yazı yazmadım. Ancak
NLP'nin ne olduğunu öğrendiğim yılların 1980'li yıllara,
yani çok eskiye dayandığını ve bu konuyu Türkiye'deki hemen
hemen hiç kimsenin bilmediği yıllarda öğrendiğimi söyleyebilirim.
Doğrusunu söylemem gerekirse NLP hiç ilgimi çekmemişti.
Çünkü mevcut bildiğim şeylerden farklı birşey değildi. Ve
düşünme sistemime bir katkısı olmamıştı.
İşin ilginç tarafı Türkiye'de NLP'yi öğrendiğini iddia
edenlerin çoğu NLP'yi öğretmeye çalışmıyor. Büyük bir çoğunluk
"NLP ile başka birşeyi öğrettiklerini" iddia ediyorlar.
Birkaç örnek vermem gerekirse, bu iddialar şu şekilde sıralanıp
gidiyor;
NLP ile 7 Günde İngilizce,
NLP ile Matematik,
NLP ile Çocuğunuzun Zekasını Geliştirmek,
NLP ile Anlayarak Hızlı Okuma,
NLP ile ÖSS Hazırlık Kursları,
NLP ile Beyni Etkin Kullanmak,
NLP ile Tuvalete
Gitmek...
(Hepinizden özür diliyorum. Aslında son maddede yazan
"NLP
ile Tuvalete Gitmek" gibi birşey öğrettiğini
iddia eden hiç kimse yok. Bu maddeyi ben ekledim. "NLP
ile herşey yapılabiliyorsa, NLP ile tuvalete gitmek de olabilir"
diye düşündüğüm için. "NLP ile" ifadesinin yanına
ne koyarsan gidiyor anlaşılan).
Yukarıdaki başlıklardan NLP'yi öğrenenlerin NLP'yi öğretmek
yerine, NLP ile başka birşeyleri öğretmeye çalıştıkları
açıkça görülüyor. Yani yukarıdaki başlıklardan çıkarttığım
şey, NLP bir sihirli değnek ve onunla herşeyi yapabiliyorsunuz.
Örneğin aylar,
hatta yıllar süren İngilizce eğitimini, NLP'yi öğrenen kişi
hemen size 7 günde öğretebiliyor! Kişi NLP eğitimcisi olmuyor
da, hemen başka birşeyin yani İngilizce'nin eğitimcisi oluveriyor!İlginç değil mi?
NLP'nin kurucularından olan John Grinder da bir röportajında
NLP'yi öğrenenlerin % 99'unun NLP'nin özünü öğretmekle uğraşmadıklarını,
aksine bu işi paraya dönüştürmek için NLP'nin başka alanlarda
uygulanması paketleri" oluşturma çabası içinde olduklarını,
bunun ise NLP'nin özü olmadığını ifade etmektedir.
Eminim yukarıdaki başlıkları görseydi, temelini attığı
NLP ile neler yapılabildiğine kendisi de şaşıp kalırdı.
Ben bir adım daha ileri gidip, yukarıda başlıklar halinde
verilen iddiaların John Grinder'in söylediği NLP'nin uygulama
paketleri kapsamında da olmadıklarını açıkça ifade etmeliyim.
Bunu bir örnekle açıklayacağım. Ancak örnekten önce "NLP'nin
Özü"nün ne olduğunu John Grinder'in kendisinden öğrenelim.
Yoğunluk nedeniyle
yukarıdaki filmi izliyemiyorsanız lütfen
buraya tıklayın.
NLP neymiş? John Grinder'den öğrendiğimize göre, NLP
bir modelleme prosesi imiş. Özet olarak söylenen şu;
Bir kişi başarabiliyorsa, sen de
başarabilirsin. Peki bunu nasıl yaparım? Başarılı
olmak istediğin konuda başarılı olan bir kişiyi modelleyerek.
Peki bu modelleme nasıl olacak? İşte bu sorunun cevabını
veriyor veya öğretiyor NLP. Biraz daha açıklarsak;
Model olarak aldığın kişi ile senin arandaki derinlerdeki
düşüncel, zihinsel ve uygulama farklılıklarını inceleyeceksin.
Senin başarılı olamamana sebep olan şeyin psikolojik bir
saplantı veya eski bir negatif tecrübeye mi dayandığını
tespit edeceksin. Varsa bu saplantı veya saplantıları NLP'nin
öğrettiği tekniklerle yok etmeye çalışacaksın. Bu arada
model olarak aldığın kişinin senden farklı olarak neler
yaptığını belirleyip, onları sen de yapacaksın. İşin özeti
şu; Model aldığın kişi ile farklı olan taraflarınızı
ne kadar yok edersen, model aldığın kişinin başarısına o
derece yaklaşacaksın.
Biraz daha basite indirgersek. Örneğin zeka seviyesi
sizle aynı olan bir arkadaşınız var diyelim. Her ikiniz
de ÖSS sınavına hazırlanıyorsunuz. Son iki yıldır aynı sınıftasınız
ve başarı seviyeniz de aynıydı (yani bu özel örnekte beynin
derinliklerindeki bilinçaltında düşünsel farklılıkların
olmadığını kabul ediyoruz). Ancak son zamanlarda onun matematik
derslerinde sizden daha başarılı olmaya başladığını fark
ettiniz diyelim. NLP ile bu sorunu nasıl çözersiniz?
NLP bu sorunu çözmek için, "Arkadaşınız
son zamanlarda matematikle ilgili sizden farklı neler yapıyor
tespit edin ve onun yaptıklarını siz de yapın"
diyor. Diyelim ki bu farklılıkları incelediniz ve şunları
buldunuz; Eskiden sizinle sinemaya giderken, son zamanlarda
gelmiyor; Eskiden sizinle top oynamaya gelirken, şimdi gelmiyor.
Eskiden akşamları daha erken yatarken, artık geç yatıyor.
Peki ne yapıyor. Tabii ki bu sürelerde sadece matematik
çalışıyor. NLP size; "siz de modellediğiniz kişiyle aynı
zamanlarda aynı şeyleri yapmaya çalışırsanız aynı başarıya
ulaşırsınız" diyor. Bu doğru bir tespit mi? Kesinlikle,
EVET.
Peki şimdi siz matematik dersinde arkadaşınızla aynı
başarıyı elde etmek için bir model bulmadınız mı? Bunun
cevabı da, EVET. Öyleyse bu modeli başkalarına da öğreterek
para kazanabilir misiniz? Bunun cevabı hem EVET, hem HAYIR.
Yaptığınız uygulamadan öğrendiklerinizi öğreterek para
kazanmak için iki farklı şey yapabilirsiniz;
1-) "Sizden
daha başarılı olan bir öğrenciyi nasıl modellersiniz?"
deyip, kişiye modellediği kişi ile kendisini arasındaki
farklılıkları nasıl tespit edip, bu farklılıklar için neler
yapması gerektiğini öğretebilirsiniz.
Bu kesinlikle NLP'nin özünü öğretmektir
veya NLP'nin özel bir alanda - öğrenci başarısı modelleme
uygulama paketi - öğretilmesidir.
2-) "NLP
ile Matematik" deyip, sizin matematik dersiyle
ilgili kendi arkadaşınızı modellerken elde ettiğiniz uygulama
sonucunu bir eğitim paketi yapıp, bunu hazır bir "uygulama
paketi" olarak da satmaya çalışabilirsiniz.
Ancak bunun NLP'nin özü ile bir ilgisi
olmadığı gibi, çok özel bir durum olmadıkça, NLP'nin bir
uygulama paketi olması dahi mümkün değildir (özel
durum, bu paketin sadece sizinle bire bir aynı şartlara
ve farklara sahip olan bir öğrenciye uygulanabilir olmasıdır,
ki böyle bir özel durumu bulmak oldukça güçtür).
Sizin arkadaşınızın matematik başarısına ulaşmak için
elde ettiğiniz uygulama paketiniz şudur; "Arkadaşlarınız
sizi top oynamaya çağırdığı zaman gitme ve o sürede matematik
çalış; Arkadaşlarınız sizi sinemaya gitmeye çağırdığı zaman
gitme ve o sürede matematik çalış; Ayrıca eskisine göre
biraz daha geç yat ve bu sürede matematik çalış". Çünkü
sizin arkadaşınızı modellemeniz sonucu elde ettiğiniz "çözüm
paketi"niz buydu.
Şimdi sizin para kazanmak için "NLP
ile Matematik" deyip, bunu yıllardır temeli eksik
kalmış, matematikte hiç başarılı olamamış, hep kötü not
almış, matematik dersinde sınıfın en kötüsü olmuş, hatta
sizden biraz I.Q. seviyesi de düşük olan bir öğrencinin
ailesine çözüm olarak önermeniz doğru mu? Kesinlikle bu
doğru bir davranış değil. Ancak bu öğrenciye "Sizden
daha başarılı olan bir öğrenciyi nasıl modellersiniz?"
eğitimini satmanızda bir sakınca yok. Bu eğitimin onun matematik
konusunda başarısını garanti edeceğini kesinlikle söyleyemem.
Ancak belki kısmen faydasının olabileceğini söyleyebilirim.
Bu öğrencinin öncelikle ihtiyacı olan şey "İYİ
BİR MATEMATİK ÖĞRETMENİ" ve "İYİ
BİR MATEMATİK EĞİTİMİ"dir.
Buradan çıkartılacak ders şudur;
NLP NE DEĞİLDİR?
NLP bir İngilizce Öğrenme
veya Öğretme Tekniği Değildir,
NLP bir Matematik Eğitim
Tekniği Değildir,
NLP bir Hızlı Okuma Tekniği
Değildir,
NLP Çocukların Zekasını
Geliştirme Tekniği Değildir,
...
PEKİ, NLP NEDİR?
NLP
SADECE VE SADECE BİR MODELLEME TEKNİĞİDİR.
Yukarıdaki filmdeki açıklamalardan ve altında buraya
kadar izah edilenlerden, artık NLP'nin ne olup, ne olmadığını
biliyoruz. Şimdi gelelim "NLP ile
..." diye başlayan ifadelerin nasıl bir iddia
olduğuna. Örnek olarak an baştaki iddiayı ele alalım;
NLP ile 7 Günde İngilizce...
Bu başlığı seçmemin özel bir nedeni var. Bir süre önce
İstanbul'da verdiğim bir eğitimden Ankara'ya dönerken uçakta
yanımdaki koltuk boştu. Önlerden bir kişi gelip, "Hocam
yanınıza oturabilir miyim? Birkaç soru sormak istiyorum"
dedi. Oturdu, Ankara'da bir kurumda orta seviyede bir yönetici
olduğunu belirterek şunları sordu;
"Hocam yedi günde İngilizce öğrenmek mümkün mü?
Ben şu anda ‘NLP ile 7 Günde İngilizce'
kursundan geliyorum. Hem de çok yüksek bir ücret ödedik.
Hiçbir şey öğrenemedim. Paramız da boşa gitti. Problem bende
mi acaba? Başkaları 7 günde öğrenebiliyor da, ben mi öğrenemiyorum?
Ya da, gerçekten dünyada 7 günde İngilizce öğrenebilen var
mı?"
Kursu veren kişilerin iddia ettikleri şeyi sağlayamadılarsa,
bunu neden onlara sormadığını ve parasını geri istemediğini
sordum. 7 günde İngilizce öğrenemediğini onlara da söylediğini,
buna karşılık grubun kendisine bu kursun devamı olan yine
çok pahalı yeni bir eğitime daha katılması gerektiğini söylediklerini
ifade etti. Evet, konu anlaşılmıştı...
"Peki, o zaman paranızı neden geri istemediniz?"
diye sordum.
"Hocam kurs paramızı kişisel ödemedik, kurumumuz
ödedi. Ayrıca İngilizce öğrenemedik, ama bu arkadaşlar bize
iyi ve çok misafirperver davrandı. Bu kurs sayesinde biz
de iş ortamından biraz uzaklaşmış olduk ve dinlenmiş olduk.
Parayı geri istemeye yüzümüz tutmadı" diye cevap
verdi.
"Bu kadar parayı ödedikten sonra, size çok iyi
ve misafirperver davranacak çok kişi bulabilirsiniz"
dedim.
Daha sonra da bu eğitime katılma sürecini şöyle özetledi;
"NLP ile 7 Günde İngilizce" ilanı ile internette
karşılaşıp, bilgi almak için aynı kurumdan bir arkadaşıyla
telefonla İstanbul'u aramışlar. Böyle bir talepleri olmadığı
halde, hemen aynı hafta içinde İstanbul'dan iki kişi bunları
kursa katılmaya ikna etmek için Ankara'ya iş yerlerine gelmiş.
NLP ile İngilizce öğrenmenin kolaylıklarından ve bu harika
buluştan bahsetmişler. Hatta kurumun üst yönetimine de çıkmışlar
ve onları da bu arkadaşları kursa göndermeleri için ikna
etmeye çalışmışlar. Arkadan birkaç hafta daha İstanbul'dan
Ankara'ya gelerek ikna seanslarına devam etmişler. Ve sonunda
kurum üç orta seviye yöneticiyi bu kursa göndermeye karar
vererek ödemeyi yapmış. Her bir kişi için yaklaşık 4000.-
TL olmak üzere 7 günlük eğitim için toplam 12.000.- TL ödenmiş.
Bu 7 gün içinde yabancı hocalar gelmiş, bir gün "Fransız
aksanıyla İngilizce" öğrenmişler, diğer bir gün İspanyol
aksanıyla İngilizce öğrenmişler. Söylendiğine göre farklı
aksanlı İngilizce öğrenimi bu eğitimin olmazsa olmazı imiş.
Neden böyle olması gerektiğini anlayabilmiş değilim.
Neyse amacım size "7 Günde İngilizce" kursunun nasıl
olduğunu izah etmek değil. Bu iddianın ne demek istediği.
İddia şunu söylüyor;
"NLP
ile 7 Günde İngilizce" İfadesinin Açıklaması
Biz NLP ile öyle bir modelleme yaptık
ki, hiçkimsenin keşfedemediği bir metot keşfettik.
7 günde İngilizce öğrenebilen kişileri (varsa
lütfen bana da haber verin) inceledik! Bir yıl
çalıştıkları halde İngilizce öğrenemeyenlerle
7 günde İngilizce öğrenenlerin arasındaki farkı
tespit ettik. Bu modelleme sonucunda aynı şeyi
biz de başardık. Aynı modelle size de 7 günde
İngilizce öğreteceğiz.
İkinci bir lisan olarak hem İngilizce öğrenme, hem de
İngilizce öğretme teknikleriyle ilgili çok sayıda bilimsel
çalışma ve araştırmalar vardır. Bu bilimsel araştırmaların
çoğu nasıl öğretilmeli ve nasıl öğrenmeli metotları üzerinde
çalışmaktadır. Şüphesiz bilimsel çalışmalar çok sayıda denek
üzerinde denenmekte ve aynı sonuç alınırsa kabul görmekte,
hakemli bilimsel dergilerde yaynlanmakta ve sonuç olarak
uygulamaya koyulmaktadır.
İyi bir İngilizce öğretmeni olmak istiyorsam, İngilizce
veya ikinci lisan öğretme teknikleriyle ilgili bilimsel
çalışma sonuçlarını takip etmem, bu konuda formal bir eğitim
almam ve bunları uygulamam gerekir. Daha iyi ve kolay İngilizce
öğrenmek istiyorsam, bu konuyla ilgili olarak yapılan bilimsel
çalışma sonuçlarını takip etmem gerekir.
İşin ilginç tarafı, hiçbir bilimsel çalışma bugüne
kadar bırakın bir ayı, 7 günde İngilizce öğrenilebileceğini
keşfedemedi.
"7 Günde İngilizce"
mümkünse, "Peki o zaman neden üniversitelerin hazırlık
okullarında öğrenciler İngilizce öğrenmek için bir yıllarını
harcıyorlar?" diye sormazlar mı?
Peki cevap ne? Cevap yok...
Tabii, bu arada NLP konusuyla, bu konuyu istismar etmeden,
hakkıyla ilgilenen ve eğitim veren kurumlar ve şahıslar
da var. Onların hakkını yemeyelim. Onları kesinlikle bu
sınıfa koymuyorum. Onlar NLP ile bunu veya şunu öğretiyorum
veya öğretiyoruz demiyorlar. Onlar sadece NLP'yi öğretiyorum
diyorlar ve "NLP Practitioner", "NLP Master Practitioner",
"NLP Trainer" ve "NLP Master Trainer" gibi eğitimler veriyorlar.
Ayrıca öğrendiklerini ve tecrübelerini "Yaşam Koçluğu" veya
"Yaşam Koçu" başlığı altında başkalarına öğretmeye ve uygulatmaya
çalışıyorlar.
